Psychiater dr. Bram Bakker:

Wil de patiënt wel genezen worden?

Door Karel Hille

De visie van een bevlogen geneesheer.
Ruim dertig jaar geleden begon ik aan de studie geneeskunde met niets dan goede voornemens. Ik ging mensen helpen aan een oplossing voor hun gezondheidsproblemen.

Veel traditioneler en romantischer kan het bijna niet. Op zichzelf is daar niets op tegen, maar in de decennia die sindsdien zijn verstreken ben ik er door schade en schande achter gekomen dat het hier toch over een ietwat naïeve kijk op het artsenvak ging. De dokter wil voor genezing zorgen, maar wil de patiënt dat ook? Wil de patiënt de offers brengen die nodig zijn om te herstellen van een ziekte? Of sterker nog: zijn patiënten eigenlijk bereid om serieus aan het behoud van hun gezondheid te werken, om daarmee zo veel mogelijk ziekten te voorkomen?

Iedere arts maakt het overlijden van patiënten mee. En geen enkele arts zal betwisten dat een aanzienlijk deel van deze patiënten nog had kunnen leven als ze andere keuzes hadden gemaakt. Niet stoppen met drinken bijvoorbeeld, terwijl je lever al niet meer optimaal functioneert. Door te blijven roken terwijl je er last van hebt, waardoor je het risico op longkanker aanzienlijk verhoogt. En dit zijn nog heel expliciete voorbeelden. Wat bijvoorbeeld te denken van de effecten van slecht eten en weinig bewegen op de gezondheid? En de combinatie hiervan met stress, veroorzaakt door een steeds grotere belasting van onszelf? In de laatste decennia is het aandeel van onze leefwijze in het ontstaan van gezondheidsproblemen enorm toegenomen. Dat verklaart ook voor een belangrijk deel waarom de kosten van de gezondheidszorg steeds verder oplopen.

Als medisch specialist, of je nu psychiater, internist of chirurg bent, zie je de kwalijke gevolgen van een ongezonde leefwijze in vele gedaanten terug. Een onderscheid tussen lichamelijke en psychische aandoeningen is daarbij nauwelijks relevant. De behandeling van veel ziekten is specialistisch werk, maar bij het ontstaan van de meeste kwalen zijn de overeenkomstige factoren groter en gewichtiger dan de verschillen. En juist in de rol van medisch specialist heb ik me vaak gefrustreerd gevoeld dat ik aan het einde van de zorgketen werkte. Bij veel patiënten was direct bij het eerste consult al duidelijk dat ze nooit meer volledig zouden kunnen herstellen, terwijl je dat als arts natuurlijk wel als doel hebt. En dat het niet optimaal herstellen vaak te maken had met onvoldoende vermogen bij de patiënt om gezonde keuzes te maken, maakte het enkel frustrerender.

Voorkomen is beter dan genezen In een tijd waarin de financiering van de gezondheidszorg een doorlopend onderwerp op de politieke agenda is, rest weinig anders dan de aloude conclusie dat voorkomenbeter is dan genezen. Dat is gemakkelijk gezegd, maar veel oeilijker gedaan. Met dit boek wil ik een bijdrage leveren aan de noodzakelijke discussie rond de toekomst van onze gezondheid en de zorg die we daaraan besteden. Waarbij mogen we hulp verwachten en wat is onze eigen verantwoordelijkheid? Hoe houden we de noodzakelijke zorg toegankelijk en dus betaalbaar voor iedereen, en wie moet zijn rekening op een bepaald moment zelf maar eens gaan betalen? Niet iedereen zal het met alles wat ik zeg eens zijn, en dat hoeft ook niet. Als het aanzet tot denken en liever nog, discussie, is mijn doel bereikt.

Want alleen dan kunnen gewenste veranderingen plaatsvinden. Met louter reactieve politiek komen we er niet. Als je het over preventie in de gezondheidszorg hebt en wat mensen zelf kunnen doen om te voorkomen dat ze ziek worden, loop je het gevaar de indruk te wekken dat mensen die bijvoorbeeld kanker of een ernstige depressie krijgen dit aan zichzelf te wijten zouden hebben. Dat is absoluut niet mijn bedoeling. Veel mensen worden getroffen door ziekten, zonder daar zelf iets aan te kunnen doen….’

Dinsdag 29 oktober 2013 werd in Nieuwspoort in Den Haag Bram Bakker’s nieuwe boek ‘Blijf beter’ gepresenteerd.
Het wonderlijke toeval wil dat de vermaarde psychiater op deze dag 50 wordt. Maar ach, wat is toeval. Het valt hem gewoon toe…